پیش‌بینی مکانی واحدهای خاک در محیط سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی در اراضی سیوان استان ایلام

محدودیت‌های موجود در روش‌های مرسوم شناسایی خاک و پیشرفت‌های صورت گرفته در فناوری اطلاعات، باعث شده تا توجه بیشتری به رویکرد­های نوین نقشه­برداری خاک برای افزایش خلوص نقشه­های خاک صورت گیرد. هدف این رویکرد پیش‌بینی کلاس‌های خاک یا ویژگی‌های آن، بر اساس متغیرهای محیطی یا خصوصیاتی از خاک است که به سادگی قابل محاسبه هستند. پژوهش حاضر در اراضی بخش سیوان از شهرستان ایلام با هدف شناسایی و تهیه نقشه خاک­های این منطقه صورت پذیرفته است. ابتدا موقعیت 46 خاکرخ با استفاده از تفسیر اولیه تصاویر ماهواره‌ای و روش مطالعه شناسایی آزاد مشخص گردید. سپس بر اساس مشخصات مورفولوژیکی هر خاکرخ­، نمونه‌برداری از کلیه افق­های ژنتیکی و تجزیه­های شیمیایی و فیزیکی لازم انجام گرفت. خاک‌های منطقه مورد مطالعه بر اساس کلید رده­بندی خاک آمریکایی (2014) طبقه­بندی گردید. در این مطالعه از مدل رگرسیون منطقی چند­جمله‌ای برای پیش‌بینی مکانی کلاس‌های رده‌بندی خاک استفاده شد. ویژگی‌های پستی و بلندی اولیه و ثانویه زمین از مدل رقومی ارتفاع با قدرت تفکیک مکانی 30 متر با استفاده از نرم‌افزار ساگا استخراج شد. نتایج رده­بندی خاکرخ­ها نشان داد که خاک‌های‌ منطقه در سه رده مالی‌سولز، اینسپتی‌سولز و انتی‌سولز و شش کلاس در سطح خانواده خاک بود. بررسی همبستگی بین ویژگی‌های مدل رقومی ارتفاع نشان داد که پارامترهای موقعیت شیب میانی، تابش خورشیدی پراکنده، شاخص رطوبت پستی بلندی، شاخص زبری زمین، خمیدگی شکل سطح، خمیدگی طولی بیشترین تأثیر را روی تشکیل کلاس‌های خانواده خاک داشتند. دقت کلی مدل رگرسیون برای کلاس‌های خانواده 60/0 به دست آمد. هم‌چنین ضریب کاپای نقشه‌ی پیش‌بینی مکانی در سطح خانواده 38/0 برآورد گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که متغیرهای زمین ریخت سنجی در پیش‌بینی کلاس‌های خاک مؤثر واقع شدند و پیشنهاد می­شود در مطالعات آینده از سایر متغیرهای محیطی مشتق از داده­های سنجش از دور نیز به منظور ارتقا صحت نقشه­های خاک استفاده گردد.